Η Πυθαγόρειος Διδασκαλεία.

Ο Πυθαγόρας με τη διδασκαλία του, αποσκοπούσε στα εξής: Πρώτον, στο να οδηγήσει τον άνθρωπο στην κατανόηση των νόμων της φύσης και δεύτερον, στο να βελτιώσει και να αναπτύξει τις ικανότητές του. Για τον Πυθαγόρα και τους υποστηρικτές του, τους Πυθαγόρειους η ουσία των πραγμάτων βρίσκεται στους αριθμούς και στις μαθηματικές σχέσεις. Όπου οι αριθμοί και οι μαθηματικές σχέσεις είναι οι νόμοι που διέπουν τον φυσικό αλλά και τον πνευματικό μας κόσμο.
Γνωστή θεωρείται η πυθαγόρεια διδασκαλία της “μιμήσεως” κατά την οποία τα αισθητά υπάρχουν κατ’ απομίμηση ατελή του τέλειου νοητού κόσμου. Έτσι εισάγεται στην Ελληνική φιλοσοφία η αντίληψη των δύο κόσμων, νοητού και αισθητού που επηρέασε στη συνέχεια, την θεωρία για τον κόσμο των Ιδεών του Πλάτωνα.
Η αληθινή πηγή της σοφίας για τους Πυθαγόρειους είναι η τετρακτύς, δηλαδή οι τέσσερις πρώτοι φυσικοί αριθμοί που θεωρείται ότι συνδέονται μεταξύ τους με διάφορες σχέσεις.
Η Τετρακτύς (τετράδα) του Πυθαγόρα, σημαίνει το άθροισμα των τεσσάρων πρώτων αριθμών, δηλαδή ο αριθμός 10=(1+2+3+4). Οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν ως ρίζα και πηγή κάθε δημιουργίας την τετράδα αυτή των αριθμών και αποτελούσε τον μέγιστο και ιερότερο όρκο τους.
Ο Πυθαγόρας απέδιδε στους αριθμούς μεταφυσικές ιδιότητες, λέγοντας ότι αυτοί, οι αριθμοί, διέπουν τις κινήσεις των αστέρων και ότι κατέχουν ορισμένη θέση στο Σύμπαν.

Ο βίος του Πυθαγόρα.

Ο ιστορικός Daniel J. Boorstin θεωρεί τον Πυθαγόρα ως έναν από τους πλέον ισχυρούς άνδρες της Δυτικής Παράδοσης. Για να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε όμως το έργο του Πυθαγόρα ως επιστήμονα, μυστικιστή και φιλόσοφο θα χρειαστεί να προχωρήσουμε πέρα από τις απαρχές της διανοητικής μας σκέψης.

Όπως θέτει ο E. M. Cornford ο Πυθαγόρας είναι σαν τον σύγχρονο του, τον Βούδα, «’Ένας από αυτούς τους θεϊκούς άνδρες για τους οποίους η ιστορία γνωρίζει ελάχιστα, γιατί η ζωή τους μετασχηματίστηκε απευθείας σε μύθο. »

Παρ όλα αυτά κάποιοι αρχαίοι συγγραφείς μας έχουν αφήσει βιογραφικές πληροφορίες για τον Πυθαγόρα, μεταξύ των οποίων ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πορφύριος (233-305μ.χ.), μαθητής του Πλωτίνου, ο μαθητής του Πορφυρίου, ο Ιάμβλιχος (25-325μ.χ.) και ο Ρωμαίος συγγραφέας Διογενής Λαέρτιος, ο οποίος επίσης έγινε γνωστός κατά τον 3^ο αιώνα της ίδιας εποχής. Ορισμένοι από τους διαλόγους του Πλάτωνα αντανακλούν άμεσα την πυθαγόρεια σκέψη, με την οποία ασχολήθηκε και έγραψε σχετικά ο Αριστοτέλης. Επίσης επιζούν ακόμα ορισμένα από τα αποσπάσματα της Πυθαγόρειας Διδασκαλίας.

Η αφήγηση της ζωής και της φιλοσοφίας στο παρών έντυπο βασίζεται στην εργασία των John Strohmeier και Peter WestBrook και πολλών άλλων πηγών. Δείτε τις πηγες…

Η Γέννηση του Πυθαγόρα.

Τόπος γέννησης του Πυθαγόρα, εντοπίζεται από τους αρχαίους βιογράφους, το Αγκαίο, μια πόλη του νησιού που ονομάζεται Σάμος, όπου και ο βασιλιάς ήταν ο Αγκαίος. Λόγο της τιμιότητας, της γενναιοδωρίας και της σωματικής του ρώμης, οι υπήκοοί του τον θεωρούσαν γιο του Δία. Σύντροφος του Ιάσωνα στην αναζήτηση του χρυσόμαλλου δέρατος. Ο Αγκαίος ήταν δεύτερος σε δύναμη μόνο μετά τον Ηρακλή.

Ο πατέρας του Πυθαγόρα, ο Μνήσαρχος, ήταν Φοινικικής καταγωγής από την πόλη της Τύρου και η μητέρα του, η Πυθαϊδα, άμεσος απόγονος του βασιλιά Αγκαίου. Ο Μνήσαρχος ήταν πλούσιος έμπορος με διασυνδέσεις σε όλη την Μεσόγειο, από Συρία μέχρι Ιταλία, και το είχαν παραχωρηθεί πολιτικά δικαιώματα για την κοινωφελή του δράση στην πόλη του.

Με την γέννηση του Πυθαγόρα, ο Μνήσαρχος  έχτισε ένα ναό στον Απόλλωνα, διασφαλίζοντας ότι ο γιός του θα λάμβανε την καλύτερη δυνατή μόρφωση.

Κανόνισε ώστε στα πρώτα του χρόνια ο Πυθαγόρας θα εκπαιδευόταν στην  λύρα, την γυμναστική και την ζωγραφική. Αργότερα άρχισε να τον παίρνει μαζί του στις εμπορικές αποστολές του όπου και γνώρισε ήθη και έθιμα από την Αίγυπτο, Ελλάδα, Ιταλία.

Από νωρίς ο Πυθαγόρας έδειξε πολύ ενδιαφέρον στην μάθηση και καθώς μεγάλωνε , ο πατέρας του τον έγραψε στα καλύτερα σχολεία της Ιωνίας.

Πρώτος του Δάσκαλος ο Φερεκύδης ο Σύριος.

Ο Φερεκύδης είχε μυηθεί στα μυστήρια της Δήλου, του ιερού νησιού όπου η Λητώ γέννησε τον Απόλλωνα και την θεά της Γης την Άρτεμη.

Ο Φερεκύδης είχε μελετήσει τις Απολλώνιες τέχνες της μουσικής, της μαντικής, της ιατρικής και της φιλοσοφίας.

Λέγεται ότι ο Φερεκύδης είχε καταφέρει να συνδυάσει στοιχεία των ιερών δογμάτων του Φοινικικού ιερατείου με αυτές τις διδασκαλίες, αναπτύσσοντας μια πρωτότυπη κατανόηση του σύμπαντος που συνέθετε ιδέες από την μυθολογία και την επιστήμη.

Ο Φερεκύδης, υιός του Βάβυος, ήταν θεογονιστής ποιητής και φιλόσοφος από τη νήσο Σύρο. Ανέπτυξε τη δική του κοσμολογική θεωρία που επηρεάστηκε από τις ορφικές ιδέες, τη θεωρία του Θαλή, τη μυθολογική Θεογονία του Ησιόδου και τις δοξασίες των ιερέων της αρχαίας Αιγύπτου. Κατ’ αυτόν υπάρχουν τρία κοσμογονικά στοιχεία, ο Ζας, ο Χρόνος και η Χθονίη, τρεις Θεοί που «ήταν αεί», δηλαδή υπήρχαν ανέκαθεν μέσα στο Σύμπαν και εξ αυτών γεννήθηκε η πρώτη θεϊκή γενεά, η λεγόμενη «Πεντάμυχος». Έγραψε σε ιωνική διάλεκτο.

Ποιητές σαν τον Φερεκύδη, περιγράφοντας τη γένεση και τη ζωή του κόσμου και των θεών έστω και ανεπίγνωστα προσπάθησαν να δώσουν μια εξήγηση της πρώτης αρχής των πραγμάτων.

Τον 6ο π.Χ αιώνα, ο τύραννος της Σάμου Πολυκράτης επέκτεινε την κυριαρχία του και στη Σύρο. Μέσω αυτής της κυριαρχίας ο Φερεκύδης βρέθηκε στη Σάμο όπου δίδαξε τον μεγάλο Πυθαγόρα. Ήταν τέτοια η αγάπη και η ευγνωμοσύνη του Πυθαγόρα προς το δάσκαλο του, που δε δίστασε όταν πληροφορήθηκε το θάνατο του Φερεκύδη να έρθει στη Σύρο να πάρει τη σορό του και να επιβάλει να ενταφιαστεί στη Δήλο, αφού οι τότε ιερείς τον υπελάμβαναν ως άθεόν και αντιστρατευόμενο κατά της τότε θρησκείας. Μέτρησε τον Ήλιο και θεωρείται ο εφευρέτης το πρώτου ηλιακού ρολογιού.

Όταν ο Πυθαγόρας έγινε 18 χρονών, λίγο μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο τύραννος Πολυκράτης κατέλαβε την εξουσία στην Σάμο. Ο Πολυκράτης φιλόδοξος γόνος διακεκριμένης οικογένειας με στρατιωτικές ικανότητες πήρε τον έλεγχο της πόλης αφού σκότωσε όλα του τα αδέλφια. Ήταν αποφασισμένος να χτίσει μια αυτοκρατορία με την βία. Ο Πυθαγόρας γνωρίζοντας ότι κάτι τέτοιο δεν θα ήταν συμβατό με την ιδιοσυγκρασία του αποφάσισε να φύγει από την Σάμο. Χρησιμοποιώντας τις γνωριμίες του πατέρα του κατάφερε να πάρει μια συστατική επιστολή από την αυλή του Πολυκράτη προς τον Φαραώ της Αιγύπτου Αμάση, όπου ο Πολυκράτης είχε πολεμήσει δίπλα του εναντίων των Περσών.

Φεύγοντας από την Σάμο πήγε και χαιρέτησε τον Φερεκύδη στην Σύρο και κατόπιν κατευθύνθηκε στην Μίλητο όπου και μελέτησε στις σχολές του Θαλή και του Αναξίμανδρου, δύο φιλοσόφων που οι επιστημονικές ανακαλύψεις τους, τους είχαν οδηγήσει στο να απορρίψουν ερμηνείες που αφορούσαν την φύση και βασίζονταν καθαρά στους Ολύμπιους θεούς.

Ο Θαλής όπως και ο Πυθαγόρας ήταν φοινικικής καταγωγής. Θεωρούνταν ο πρώτος φυσικός φιλόσοφος. Είχε μελετήσει στις σχολές και ναούς του Αιγαίου, της Βαβυλωνίας και της Αιγύπτου. Στην Αίγυπτο είχε αποκτήσει άριστες γνώσεις γεωμετρίας και μαθηματικών. Στην Βαβυλώνα οι μελέτες στην αστρολογία και στις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων τον είχαν βοηθήσει να προβλέπει με ακρίβεια τις εκλείψεις και την συγκομιδή. Ο Θαλής αναγνώριζε την υπάρξει των μαθηματικών νόμων που διαμορφώνουν την συμπεριφορά του ορατού κόσμου και την παρουσία πνευματικών δυνάμεων.

Ο Αναξίμανδρος, μαθητής του Θαλή, ήταν σύμφωνα με την παράδοση ο πρώτος Έλληνας που εξήγησε τις απαρχές του ανθρώπου και της φύσης με την αυστηρή εφαρμογή της παρατήρησης και της λογικής. Δίδασκε ότι ο ορατός κόσμος πρέπει να αναπτυχθεί έξω από το <απεριόριστο> μια ανεξάρτητή και αθάνατη ουσία που καθοδηγεί και περιβάλει τα πάντα.

Η μαθητεία του Πυθαγόρα κοντά σε αυτούς τους σοφούς άνδρες έθεσε την βάση για τις έρευνες του σχετικά με τη φύση του ορατού και αοράτου κόσμου. Και οι δύο φιλόσοφοι αναγνώρισαν τα χαρίσματα του και του αποκάλυψαν και τα πλέον μυστικά και δυσνόητα σημεία της διδασκαλίας τους. Ο Θαλής, συγκεκριμένα, τον πήρε κάτω από την προστασία του και, αφού του μετέδωσε όλη την γνώση που κατείχε τον προέτρεψε να πάει στην Αίγυπτο και ειδικά στην Μέμφιδα όπου είχε σπουδάσει και ο ίδιος.

Στο ταξίδι του προς την Αίγυπτο σταμάτησε στην ακτή της Φοινίκης. Εκεί αναζήτησε ιερείς και φύλακες τοπικών σχολών και ναών όπως και τους ιερείς που είχαν ακολουθήσει τον Εβραίο σοφό Μωυσή. Μυήθηκε στα μυστήρια της Βαβυλώνας και της Τύρου και στις τελετές των θεών Βαάλ και της Αστάρτης. Εκεί έμαθε την ερμηνεία των ονείρων, την χρήση του λιβανιού και τελειοποίησε την κατανόηση του σχετικά με τις τελετές. Ο Πυθαγόρας προσέγγισε αυτές τις ιδέες και πρακτικές όχι ως εξωτερικός παρατηρητής αλλά ως μαθητής όλων των μορφών της γνώσης, αποφασίζοντας να ενσωματώσει κάθε σύστημα σκέψης που θα μπορούσε να τον οδηγήσει στην παραπέρα αναζήτηση της αλήθειας.

Αφού έμαθε όσα μπορούσε από τους δασκάλους της Φοινίκης, εγκαταστάθηκε σε ένα απόμερο ερημητήριο στις πρόποδες του βουνού Καρμέλ.  Απομονωμένος τόπος όπου υπήρχε ένα μαντείο γνωστό σε όλη την μεσόγειο για της προφητείες του Ηλία και Ελισσαίου και την μυστική λατρεία του Βαάλ και Δία. Ο Πυθαγόρας ετοιμαζόταν να πάει στην Αίγυπτο να διδαχθεί τα μυστήρια των ναών τους. Πριν από τον Θαλή κανένας Έλληνας δεν είχε γίνει δεκτός, αλλά ακόμα και ό Θαλής δεν είχε διδαχθεί όλα τα απόκρυφα μυστήρια των Αιγυπτιακών ναών.

Όταν ένοιωσε ότι ήρθε η ώρα ξεκίνησε το ταξίδι του στην Αίγυπτο αρχίζοντας από τον Φαραώ Αμάση όπου και παρουσίασε την επιστολή που κατείχε από την Σάμο. Έγινε δεκτός με θέρμη από τον Φαραώ ο οποίος εκτός του ότι ήταν υποχρεωμένος στον Πολυκράτη θαύμαζε και τον Ελληνικό πολιτισμό. Εντυπωσιασμένος από την παρουσία του Πυθαγόρα ο Φαραώ τον προμήθευσε με τα απαραίτητα έγραφα για να γίνει δεκτός στις ιερατικές σχολές.

Εκείνη την εποχή η επιστημονική και θρησκευτική γνώση διασωζόταν σε τέσσερα κέντρα, Ηλιούπολη, Μέμφιδα, Ερμούπολη και Θήβες, το καθένα με τις δικές του διακριτές παραδόσεις.

Ακολουθώντας τις συστάσεις του Φαραώ Αμάση ο Πυθαγόρας αρχικά αναζήτησε τους ιερείς της Ηλιούπολης. Ορκισμένοι να προστατεύουν τις προγονικές τους διδασκαλίες οι ιερείς τον έστειλαν νότια στην Μέμφιδα με την πρόφαση ότι οι σχολές εκεί ήταν παλαιότερες και αυθεντικές. Χρησιμοποιώντας την ίδια δικαιολογία οι ιερείς της Μέμφιδος τον έστειλαν ακόμα πιο μακριά στην κοιλάδα του Νείλου, στις Θήβες.

Φοβούμενοι τον θυμό του Φαραώ Αμάση οι ιερείς της Θήβας δέχτηκαν τον Πυθαγόρα ως μαθητή τους. Ωστόσο, πριν ον μυήσουν στα μυστήρια τους του επέβαλαν το πιο αυστηρό πρωτόκολλο πειθαρχίας με σκοπό να εγκαταλείψει τον σκοπό του. Τον έβαλαν σε ένα αυστηρό πρόγραμμα μελέτης, συντήρησης του ναού, νηστειών και άλλων ασκητικών κακουχιών, ένα πρόγραμμα που ξεπερνούσε κατά πολύ όσα απαιτούνταν από τους άλλους υποψήφιους του ιερατείου. Ο Πυθαγόρας όμως εκτέλεσε όλα του τα καθήκοντα με προθυμία και ακρίβεια με αποτέλεσμα να κερδίσει τον σεβασμό των ιερέων. Έτσι τον μύησαν στην σοφία τους και τον κάλεσαν να ζήσει μαζί τους, να θυμιάσει στους θεούς τους και να μελετά τις επιστήμες τους. Σε κανένα ξένο δεν είχαν παραχωρηθεί τέτοια προνόμια.

Αφού έγινε κάτοχος των διδασκαλιών των σχολών των Θηβών, ο Πυθαγόρας συνέχισε σε όλους τους ναούς και σχολές της Αιγύπτου. Καθώς ταξίδευε, κέρδιζε με την σκληρή του εργασία και τα φυσικά του ταλέντα τον σεβασμό όλων των ιερέων και μαθητών που συναντούσε. Αναζητούσε τους κληρονόμους κάθε προφορικής διδασκαλίας και απορροφούσε όλες τις λεπτομέρειες της γνώσης τους. Ήταν ο πρώτος Έλληνας που απέκτησε ευχέρεια στην προφορική αιγυπτιακή γλώσσα και στους γραπτούς χαρακτήρες, που απέκτησε γνώσεις μαθηματικών ιατρικής, βοτανολογίας και που εκπαιδεύτηκε στα στάδια εξέλιξης της ψυχής. Μελέτησε επίσης τις Αιγυπτιακές επιστήμες της αρχιτεκτονικής και της μουσικής και έγινε δεκτός στις πιο μυστικές ιερές τελετουργίες.

Στα 23 χρόνια παραμονής του, η Αίγυπτος δεχόταν κατά περιόδους επιθέσεις από τα περσικά στρατεύματα του Καμβύση. Σε μια από αυτές τις μάχες ο Φαραώ Ψαμέτικους, γιος του Αμάση, συλλήφθη και εκτελέστηκε, ενώ μέλη του αιγυπτιακού ιερατείου, συμπεριλαμβανομένου και του Πυθαγόρα, συλλήφθηκαν και μεταφέρθηκαν στην Βαβυλώνα.

Εκεί η τεράστια γνώση και δεκτικότητα του Πυθαγόρα σε νέες ιδέες αναγνωρίστηκε από τους Μάγους, τους αντιπροσώπους της περσικής θρησκείας και επιστήμης.

Ήταν μια σπουδαία στιγμή στην ιστορία της περσικής σκέψης. Λιγότερο από ένα αιώνα πριν, είχε ανακύψει η μεταρρυθμιστική κίνηση που εμπνεύστηκε από τον Ζωροάστρη, καταπολεμώντας τους άπειρους θεούς και την άκαμπτη κοινωνική ιεραρχία της Βαβυλωνιακής θρησκείας. Πολεμώντας για την υπεροχή των δικών τους θεσμών, οι Μάγοι αγωνίζονταν να προσαρμόσουν τα τελετουργικά, τις εθιμικές διδασκαλίες και το μονοθεισμό του Ζωροαστρισμού στις παραδοσιακές τους πρακτικές. Την ίδια στιγμή η Περσική αυτοκρατορία επεκτεινόταν δυτικά, αρχικά στην Βαβυλώνα και την Μικρά Ασία, μετά στην Αίγυπτο και τελικά στην Αθήνα. Έτσι η θρησκευτική ιεραρχία ήταν αναγκασμένη να αφομοιώνει με ανάλογους ρυθμούς τους νέους θεούς και τις ιερές τελετές των υπό κατοχή λαών.

Ο Πυθαγόρας βρέθηκε στο κέντρο αυτής της σύγκλησης των παλαιών με τις καινούργιες πηγές γνώσης. Με το να μοιράζεται τη γνώση του και την εμπειρία του με τους κατακτητές, διδασκόταν και ό ίδιος με την σειρά του από αυτούς, συμμετέχοντας σε τελετές όπως η βρώση της ιεράς τροφής σώμα και οι τελετές κάθαρσης μπροστά στην ιερά φωτιά του Αχούρα Μάζδα. Στη Βαβυλώνα ο Πυθαγόρας τελειοποίησε τις γνώσεις του αναφορικά με τους αριθμούς, την αρμονία, το ρυθμό και άλλες μαθηματικές επιστήμες. Απέκτησε επίσης βαθιές γνώσεις αστρονομίας και ερμηνείας των ουράνιων σωμάτων, ξεπερνώντας ακόμη και τον Θαλή στην ικανότητα πρόβλεψης του μέλλοντος.

Έπειτα από 12 χρόνια στην Βαβυλώνα επιτράπηκε στον Πυθαγόρα να επιστρέψει στην πατρίδα του, την Σάμο, η οποία ήταν τμήμα της Περσικής αυτοκρατορίας. Ήταν τότε 56 χρονών.

Κατά την επιστροφή του στην Σάμο, ο κόσμος εκεί υποδέχτηκε τον Πυθαγόρα με θέρμη. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία κάτοικοι μολονότι τον αναγνώρισαν, ένιωσαν τεράστια έκπληξη από την τόση αξιοπρέπεια και ευγλωττία που είχε αποκτήσει και τον προσκάλεσαν να δώσει μια δημόσια ομιλία περιγράφοντας τις εμπειρίες του από τότε που έφυγε από την πατρίδα του.

Σε αυτή την παρουσίαση, ο Πυθαγόρας εισήγαγε στην Ελλάδα μια μέθοδο διδασκαλίας που είχε μάθει αρχικά στην Αίγυπτο και η οποία θα χαρακτήριζε τη διδασκαλία του κατά το υπόλοιπο της ζωής του. Μετέδιδε την ουσία των ιδεών του μέσα από τη χρήση αριθμών, γεωμετρικών σχημάτων, συμβόλων και προτάσεων των οποίων το νόημα δεν ήταν καθόλου εμφανές στους περισσότερους.

 

Τι γράφτηκε ότι είπε ο Πυθαγόρας.

Ο Αριστοτέλης σημειώνει για την διδασκαλεία του Πυθαγόρα ότι “τα πάντα βρίθουν θεών”.

Κάποια άλλη αρχαία πηγή του αποδίδει την δήλωση “Ο νους του κόσμου είναι ο Θεός και το Όλον είναι εμποτισμένο με ψυχή και γεμάτο πνεύματα”.

Νομική αποποίηση ευθύνης

Δεν υπάρχει κανένας υπαινιγμός ότι αφού κάποιος διαβάσει το βιβλίο ή το ζήσει σε κάποιο σεμινάριο, πρέπει να αναζητήσει και κάποια μυστική κοινωνία, να αποφεύγει το κρέας η τα χρήματα, ή οτιδήποτε άλλο θα μπορούσε να συμπεράνει. Όλες οι εργασίες του Πυθαγόρα έχουν ανανεωθεί για τον σύγχρονο κόσμο του σήμερα και οι ασκήσεις που δίδονται είναι συγκεκριμένες και αναφέρονται στο κεφάλαιο με τις ασκήσεις. Όλα τα ….