Η μικροχλωρίδα του εντέρου και πως «επηρεάζει τη ψυχολογία και τη συμπεριφορά» μας
Πειράματα σε Καναδά και Ιρλανδία δείχνουν να ενισχύουν τη θεωρία ότι η μικροχλωρίδα του εντέρου επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου: ποντίκια που ταΐστηκαν έναν λακτοβάκιλλο, ο οποίος χρησιμοποιείται ευρέως σε προβιοτικά συμπληρώματα, εμφάνισαν μειωμένα επίπεδα άγχους και αυξημένη διάθεση για περιπέτεια.
Ο λακτοβάκιλλος του πειράματος χρησιμοποιείται για την παραγωγή γαλακτοκομικών, καθώς και σε προβιοτικά συμπληρώματα.
Η τροφή μας είναι και το φαρμακό μας.
Αν και βρίσκονται σε καλό δρόμο οι επιστήμονες της Κλασσικής Ιατρικής συνεχίζουν να επιμένουν στο Χρυσό Χάπι. Η συμμετοχή του ασθενούς στην θεραπεία τους είναι αδιάφορη. Κι όμως η καθημερινή μας διατροφή είναι που δημιουργεί και συντηρεί την σωστή για μας εντερική χλωρίδα. Θα στοίχιζε λιγότερα χρήματα μια σωστή επιμόρφωση στα σχολεία για την σημαντικότητα της Ολιστικής Διατροφής ή απλά της υγιεινής Διατροφής.
Τα εκατοντάδες είδη βακτηρίων και άλλων μικροβίων που κατοικούν στο έντερο των θηλαστικών είναι γνωστό ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στην πέψη. Τα τελευταία χρόνια, όμως, έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ενδείξεις ότι η επίδρασή τους επεκτείνεται με κάποιο τρόπο και στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Πράγματι, το βακτήριο Lactobacillus rhamnosus φαίνεται να κάνει τη ζωή λίγο πιο ευχάριστη για τα ποντίκια εργαστηρίου, αναφέρει η ομάδα του Τζον Κράιαν, νευροεπιστήμονα στο University College Cork της Ιρλανδίας, στο Proceedings of the National Academy of Sciences.
Μείωση σε στρες και άγχος.
Σε συνεργασία με συναδέλφους του στο καναδικό Πανεπιστήμιο McMaster, ο Δρ Κράιαν σχεδίασε ένα πείραμα, στο οποίο τα ποντίκια ακολουθούσαν μια στάνταρτ δίαιτα, εμπλουτισμένη όμως με τον λακτοβάκιλλος L. rhamnosus. Οι λακτοβάκιλλοι υπάρχουν φυσιολογικά στο ανθρώπινο πεπτικό σύστημα και μεταβολίζουν διάφορα σάκχαρα σε γαλακτικό οξύ. Χρησιμοποιούνται επίσης στην παραγωγή γιαουρτιού, τυριού και άλλων γαλακτοκομικών, καθώς και στα λεγόμενα «προβιοτικά» συμπληρώματα.
Έξι εβδομάδες μετά την έναρξη της δίαιτας, τα ποντίκια υποβλήθηκαν σε στάνταρτ συμπεριφορικά τεστ, τα οποία έδειξαν μειωμένο στρες και άγχος: δεν δίστασαν να εξερευνήσουν ανοιχτούς χώρους και στενούς διαδρόμους, όπως συμβαίνει συνήθως με τα τρωκτικά. Επιπλέον, παρουσίαζαν μειωμένα επίπεδα ορμονών του άγχους όταν οι ερευνητές τους προκαλούσαν στρες ρίχνοντάς στα σε νερό.
Η εξέταση του εγκέφαλου των πειραματόζωων αποκάλυψε μεταβολές στη λειτουργία γονιδίων που σχετίζονται με τον νευροδιαβιβαστή GABA (γ-αμινοβουτυρικό οξύ).
Το GABA έχει κατασταλτική δράση στους νευρώνες και οι υποδοχείς στους οποίους συνδέεται είναι ο στόχος πολλών αγχολυτικών φαρμάκων όπως οι βενζοδιαζεπίνες.
Πώς όμως μπορεί ο λακτοβάκιλλος στο πεπτικό σύστημα να επηρεάζει από μακριά τη λειτουργία του εγκεφάλου. Ο μηχανισμός του φαινομένου παραμένει εν πολλοίς άγνωστος, ωστόσο η νέα μελέτη αποκαλύπτει μια ενδιαφέρουσα παράμετρο: Η αγχολυτική επίδραση του L.rhamnosus και η μεταβολή στους υποδοχείς του GABA εξαφανίστηκε όταν οι ερευνητές έκοψαν το πνευμονογαστρικό νεύρο των πειραματόζωων.
Ο νευροδιαβιβαστής GABA αυτό είναι γνωστό ότι διαβιβάζει αισθητηριακά σήματα από το έντερο στον εγκέφαλο, παραμένει ωστόσο αδιευκρίνιστο πώς η μικροχλωρίδα του εντέρου επηρεάζει τη λειτουργία του. «Αυτό είναι το επόμενο που θα πρέπει να εξετάσουμε» λέει ο Δρ Κράιαν.
Άλλη μία παρόμοια έρευνα από τον dr Bienenstock και τους συνεργάτες του.
Η έρευνα και τα αποτελέσματα…
Ενώ τα επιβλαβή βακτήρια μπορεί να αυξήσουν το άγχος, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα ευεργετικά βακτήρια μπορούν να κάνουν τα επιρρεπή στο άγχος ποντίκια για να ηρεμήσουν. Σε μια μελέτη του 2011 που δημοσιεύθηκε στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, για παράδειγμα, ο dr Bienenstock και οι συνεργάτες του τάιζαν μία ομάδα από ποντίκια ζωμό εμπλουτισμένο με Rhamnosus Lactobacillus, ένα μικρόβιο με προβιοτικές ιδιότητες. Οι ποντικοί στην ομάδα ελέγχου πήραν ζωμό χωρίς μικροβιακό μπόνους. Έπειτα από 28 ημέρες, οι ερευνητές υπέβαλαν τα ποντίκια σε μια σειρά δοκιμασιών για την ανίχνευση των συμπτωμάτων άγχους ή κατάθλιψης.
Σε σύγκριση με τα ποντίκια στην ομάδα ελέγχου, εκείνοι οι ποντικοί που είχαν τραφεί με Lactobacillus Rhamnosus ήταν πιο πρόθυμοι να εισέλθουν σε εκτεθειμένες περιοχές σε ένα λαβύρινθο, και επίσης λιγότερο πιθανό να τα παρατήσουν και να αρχίσουν να επιπλέουν όταν υποβλήθηκαν σε μια δοκιμή «αναγκαστικής κολύμβησης» – αντίστοιχο της ανθρώπινης κατάθλιψης. Η προβιοτική διατροφή εξομάλυνε επίσης τις φυσιολογικές αποκρίσεις των ζώων στο στρες στη δοκιμή αναγκαστικής κολύμβησης, προκαλώντας τα να παράγουν χαμηλότερα επίπεδα της ορμόνης του στρες, κορτικοστερόνης. Και οι ποντικοί που ταΐστηκαν με Lactobacillus Rhamnosus , σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου τους παρουσιάστηκε αύξηση του αριθμού των υποδοχέων για γάμμα -αμινοβουτυρικό οξύ, ή GABA – έναν νευροδιαβιβαστή που αποκόπτει την νευρωνική δραστηριότητα, κρατώντας το άγχος υπό έλεγχο.
Το Πεπτικό Σύστημα. Ο Δεύτερος Εγκέφαλος.
Το Πεπτικό Σύστημα είναι σε πλήρη συνεργασία με τον Εγκέφαλο.
Το ανθρώπινο έντερο είναι ένα καταπληκτικό μικροσύστημα. Συχνά αναφέρεται ως ο “δεύτερος εγκέφαλος” και αυτό είναι το μόνο όργανο που διαθέτει το δικό του ανεξάρτητο νευρικό σύστημα, ένα περίπλοκο δίκτυο 100 εκατομμυρίων νευρώνων που ενσωματώνονται στο τοίχωμα του εντέρου. Τόσο εξελιγμένο είναι αυτό το νευρωνικό δίκτυο, που το έντερο εξακολουθεί να λειτουργεί ακόμα και όταν ο πρωτεύων νευρωνικός αγωγός μεταξύ αυτού και του εγκεφάλου, το πνευμονογαστρικό νεύρο, αποκόπτεται!!!
Κατά τη γέννηση, το έντερο είναι αποστειρωμένο. Αλλά με την πάροδο του χρόνου, το έντερο του καθενός αναπτύσσει μια διαφορετική και ξεχωριστή ‘ομάδα’ από βακτηριδιακά είδη, η οποία καθορίζεται εν μέρει από το γονιδίωμα και εν μέρει απ το ποιά βακτήρια ζουν μέσα και έξω από εμάς. Τα 100 τρισεκατομμύρια μικρόβια που κάνουν το γαστρεντερικό σωλήνα παιδική χαρά, είναι καθοριστικής σημασίας για την υγεία. Βακτήρια του εντέρου ρυθμίζουν την πέψη και τον μεταβολισμό. Βακτήρια εξάγουν και να παράγουν τις βιταμίνες και τις άλλες θρεπτικές ουσίες από τα τρόφιμα που τρώτε. Επίσης, μπορούν να προγραμματίσουν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος και χτίζουν και διατηρούν το τοίχωμα του εντέρου, το οποίο προστατεύει τον οργανισμό από εξωτερικούς εισβολείς. Και μόνο από την ίδια την παρουσία τους, τα ευεργετικά βακτήρια στο έντερο σταματούν τα επιβλαβή μικρόβια του εντέρου από τη δημιουργία ‘στρατοπέδου’ και παράγουν αντι-μικροβιακές χημικές ουσίες που υπερασπίζονται τον ξενιστή έναντι των παθογόνων μικροοργανισμών.
Τα βακτήρια του εντέρου επίσης παράγουν εκατοντάδες νευροχημικές ουσίες τις οποίες ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί για να ρυθμίσει τις βασικές φυσιολογικές διαδικασίες, καθώς και νοητικές διεργασίες, όπως η μάθηση, η μνήμη και η διάθεση. Για παράδειγμα, τα βακτήρια του εντέρου παρασκευάζουν περίπου το 95 τοις εκατό της ποσότητας σεροτονίνης στο σώμα, η οποία επηρεάζει τόσο την διάθεση όσο και την γαστρεντερική λειτουργία.
Αν σκεφτεί κανείς την πολύπλευρη ικανότητα του εντέρου να επικοινωνεί με τον εγκέφαλο, μαζί με τον κρίσιμο ρόλο στην άμυνα του οργανισμού απέναντι τους κινδύνους του έξω κόσμου, «είναι σχεδόν αδιανόητο το έντερο να μην παίζει κρίσιμο ρόλο στις καταστάσεις του εγκεφάλου», λέει ο γαστρεντερολόγος Emeran Mayer, MD, διευθυντής του Κέντρου για τη Νευροβιολογία και το Στρες στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Λος Άντζελες. Πράγματι, μια πληθώρα μελετών τα τελευταία χρόνια δείχνει ότι η σημασία της μικροχλωρίδας του εντέρου πηγαίνει πέρα από τη σωματική υγεία: Είναι επίσης ένας βασικός παράγοντας στη σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου. Σε μία εντυπωσιακή απόδειξη της δραστικότητας του λεγόμενου “άξονα εγκεφάλου-εντερικής μικροχλωρίδας“, που δημοσιεύτηκε στο Gastroenterology το 2011, ο dr Bercik και οι συνεργάτες έδωσαν σε ποντίκια που είναι συνήθως συνεσταλμένα και ντροπαλά, ένα ‘κοκτέιλ’ από αντιβιοτικά, αλλάζοντας δραματικά τη σύνθεση των βακτηρίων του εντέρου τους.
Η συμπεριφορά τους άλλαξε εντελώς, λέει ο Bercik. Έγιναν τολμηρά και περιπετειώδη.
Η αντιβιοτική αγωγή ενίσχυσε επίσης τα επίπεδα ενός νευροτροφικού παράγοντα (BDNF) στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου. Αυτό το νευροχημικό προάγει τις νευρωνικές συνδέσεις και είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τη μνήμη και τη διάθεση. Όταν η αντιβιοτική αγωγή σταμάτησε, τα ζώα σύντομα επανήλθαν στο συνήθη, επιφυλακτικό εαυτό τους, και η βιοχημεία του εγκεφάλου τους επίσης επέστρεψε στο φυσιολογικό.
Δεν απαιτείται αναγκαστικά μια πλήρης “μικροβιακή μεταμόσχευση” για να προκληθεί αλλαγή της συμπεριφοράς. Η προσθήκη ενός και μόνο βακτηριακού στελέχους μπορεί επίσης να αλλάξει τη συμπεριφορά του ποντικού.
Σε μία από τις πρώτες μελέτες που δείχνει ότι η προσθήκη ενός και μόνο βακτηρίου μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά, ο μικροβιολόγος Mark Lyte, PhD, του Texas Tech University στο Κέντρο Επιστημών Υγείας, και οι συνεργάτες του ανέμειξαν μια μικρή δόση από το παθογόνο βακτήριο Campylobacter jejuni σε αλατούχο διάλυμα – πολύ λίγο για να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση – και το τροφοδότησαν σε μια ομάδα ποντικών εργαστηρίου.
Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύονται στο περιοδικό Physiology and Behavior το 1998, έδειξαν ότι δύο ημέρες αργότερα, τα ποντίκια που κατανάλωσαν τα βακτήρια ήταν πιο προσεκτικά όσον αφορά την είσοδο σε εκτεθειμένες περιοχές του εργαστηριακού λαβύρινθου – ένα κοινό σημάδι άγχους σε τρωκτικά – σε σύγκριση με τα ποντίκια στην ομάδα ελέγχου..
